Trong
nghệ thuật, những sáng tạo mang tính ảnh hưởng đều có những giá trị vô cùng lâu
dài và hơn thế nữa những phong cách nghệ thuật sáng tạo đi cùng thời gian và
mang trong mình cả một câu chuyện lại càng là những kho tàng vô giá.
Hôm nay, chúng ta
sẽ cùng nhau nhìn lại một thời kỳ nghệ thuật ảo giác vô cùng rực rỡ vào cuối những
năm 1960. Cụ thể, bài viết sẽ là hành trình khám phá những hiện tượng ảo
giác được ứng dụng phổ biến và ảnh hưởng sâu sắc đến các phong cách thiết kế,
cho đến ngày nay phong cách nghệ thuật ấn tượng này vẫn được sử dụng lại khá
nhiều trong các thiết kế mang tính thương mại. Tuy nhiên, lịch sử và những
thông tin sơ khai ban đầu liên quan đến nghệ thuật ảo giác lại đang đối mặt với
mối đe dọa sẽ biến mất dần khỏi những bộ nhớ lịch sử nghệ thuật thiết kế.
Lịch
sử của nghệ thuật thiết kế ảo giác là một thế giới vô cùng rộng lớn: nó vượt
qua biên giới các nước và thống trị nghệ thuật đồ họa trong gần một thập kỷ, giữa
những năm 1960 và năm 1970. Đê đi
sâu vào tìm hiểu quá trình khám phá nghệ thuật sáng tạo này, chúng ta sẽ tập
trung vào sự chuyển động và xoay chuyển không ngừng của những sáng tạo mang
tính " ảo giác " ở Hoa Kỳ, nơi đây chính là nơi phát triển rực rỡ nhất
của nghệ thuật ảo giác và được ứng dụng vào việc vô vàn những thiết kế quảng bá
của những thướng hiệu cấp, năm 1967 là năm mà nhà thiết kế Victor Moscoso đã tạo
ra không dưới 60 áp phích quảng cáo chỉ trong vòng 8 tháng .
Nghệ thuật ảo giác xuất hiện từ rất sớm và đã mau chóng mang đến luồng gió mới
mẻ cho nghệ thuật thiết kế và là một phong cách nghệ thuật đòi hỏi sự tưởng tượng
trong sáng tạo và sự trừu tượng trong cách thể hiện, nghệ thuật ảo giác là hành
trình sáng tạo đi tìm những khởi nguồn mới cho những đột phá trong nghệ thuật
và câu chuyện về hành trình sáng tạo nàychỉ bắt đầu khoảng 80 năm trước đó. Hãy
cùng chúng tôi khám phá những dấu mốc và địa danh tác động trực tiếp và là những
nới mà nghệ thuật ảo giác thực sự phát triển không ngừng cho đến ngày nay.
Ảnh hưởng sớm
Hãy cùng chúng
tôi xem xét một số các tính chất cơ bản của nghệ thuật ảo giác và bạn sẽ thấy rằng
nó chứa đựng vô vàn những yếu tố thiết kế vô cùng ấn tượng: những chủ đề sáng tạo
tuyệt vời hay những ý tưởng mới lạ gây bất ngờ cho người xem, những mẫu hoa văn
và các chi tiết xoắn ốc mới lạ mang đến cảm giác thu hút và tò mò, màu sắc tươi
sáng, cách thể hiện cực kỳ chi tiết hay sự kết hợp đồng điệu uyển chuyển từ những
kiểu chữ groovy mềm mại phóng khoáng trong tác phẩm... Nếu bạn còn thấy ngạc
nhiên và nghi ngờ về sự kết hợp của những yếu tố đa dạng này thì bạn có thể tìm
thấy tất cả những yếu tố kết hợp tuyệt vời trongnhững tác phẩm nghệ thuật và
thiết kế của fin-de-Siecle vào đầu thế kỷ 20 tại châu Âu, chắc chắn khi bạn
chiêm ngưỡng những tác phẩm của fin-de-Siecl bạn sẽ có cái nhìn thực sự về một
tác phẩm ảo giác mang tính nghệ thuật trừu tượng.
Cụ thể, trong đó
các phong trào Art Nouveau,
Vienna Secession, và chủ nghĩa siêu thực là những đại diện tiêu biểu cho phong
cách nghệ thuật mang tính sáng tạo độc đáo này. Không phải ngẫu nhiên mà nhiều
họa sĩ được coi là người đi đầu trong thế hệ ảo giác, nhiều người trong số họ
đã được đào tạo chuyên sâu trong nghệ thuật và thật sự là những họa sĩ tận tụy
trong việc tìm hiểu và khai phá nghệ thuật nhằm mang đến những những cảm hứng
sáng tạo mới .
Tân Nghệ Thuật
Một thiết kế poster của William Bradley cho thấy những màu
sắc tươi sáng và bắt mắt được kết hợp vô cùng tài tình với những đường cong mềm
mại như đang chuyển động. Một kiểu đánh lừa thị giác khá táo bạo được sử dụng
trong thiết kế.
Một poster mang tính biểu tượng của
Alphonse Mucha thể hiện những chi tiết đáng kinh ngạc miêu tả một thiếu nữ có
dáng vẻ mơ màng với mái tóc xoăn uốn lượn và những đường nét trang trí vòng
cung tỉ mỉ đã tạo ra những ảo giác mơ hồ không chân thực, có cảm giác như cô
thiếu nữ đang bước ra khỏi bức tranh để vươn tới thế giới bên ngòai, giống như
chiêc khung trang trí tỉ mỉ kia vốn không thuộc về thực tại chỉ có cô gái mới
là một chủ thể ảo giác thực sự.
Vienna Secession
Bức chân dung nổi tiếng Gustav Klimt
cho thấy hình ảnh một người phụ nữ nổ bật giữa những chất liệu vàng trang trí
hào nhoáng và những hình kỉ hà độc đáo một trong những yếu tố trang trí của
Art Nouveau nhằm tạo sự tương phản đối lập vô cùng mạnh mẽ đã đánh lừa được thị
giác người xem giữ hình ảnh thực và trừu tượng. Đây là một trường phái tượng
trưng cho những đường xoắn ốc và các mẫu hình học.
Các kiểu chữ nổi bật cho phong trào
Vienna Secession chính là nguồn cảm hứng trực tiếp cho các nhà thiết kế ảo giác
như Wes Wilson
Chủ nghĩa siêu thực
"The Persistence
of Memory" của Salvador Dalí ... một hiệu ứng ảo giác đầy ngụ ý và độc đáo
Họa sĩ siêu thực, André Masson, với
phong cách vẽ tuyệt vời và táo bạo đã mô phỏng lại bằng trí tưởng tượng những mặt
tối của chất thức thần (psychedelics) một loại chất tác động và gây ảo giác cho
con người về nhận thức trong không gian, thời gian và sự tâm linh.
Ảnh hưởng trực tiếp: Op và Pop
Đến đầu năm 1960, đây là giái đoạn phát triển
vô cùng mạnh mẽ của nghệ thuật thiết kế ảo giác, phong cách nghệ thuật ấn tượng
này đang ngày càng có những bước tiến vượt bậc trên đỉnh cao của sự sáng tạo.
Tại thời điểm này, thổi bùng trong tâm trí những người quan tâm đến lĩnh
vực nghệ thuật và thiết kế ở Anh và Hoa Kỳ thường xuyên là những ý tưởng chịu ảnh
hưởng từ những thành tựu nổi bật trong nghệ thuật Op và Pop. Trong
đó, Op
Art khai thác nguyên tắc
quang học tạo ra hiệu ứng khiến bức tranh dường như đang chuyển động và có sự dịch
chuyển thú vị thì Pop
Art lại sử dụng các kỹ thuật
sản sinh hàng loạt, in lụa, để cấu hình lại những hình ảnh. Và cả hai chiến
lược này đều tác động mạnh mẽ vào các nhóm ảo giác mới mẻ.
Dao động xoay lớn dần hay nhỏ dần?
Bridget Riley là hình ảnh thu nhỏ của phong cách Op Art
Bức tranh mang tính biểu tượng của Andy
Warhol sử dụng công nghệ màn tơ để tái tạo khuôn mặt của Marilyn Monroe, sự bão
hoà được chuyển dầntrong các kết hợp khác nhau của ánh sáng và có độ tương phản
cao về màu sắc.
Nghệ thuật ảo giác tại San Francisco
San Francisco đặc biệt là khu phố
Haight-Ashbury gần công viên Cổng vàng chính là trung tâm chứa đựng hầu hết nền
văn hóa hippie ở Hoa Kỳ. Nhiều nghệ sĩ, nổi tiếng nhất là Wes Wilson, Victor
Moscoso và Bonnie MacLean đều có trụ sở làm việc tại đây, và nhận được một số
lượng lớn tiền hoa hồng cho các thiết kế áp phích được đặt hàng từ những địa điểm
rock 'n roll hay những buổi hòa nhạc địa phương như The Fillmore hay nhạc thính
phòng Bill Graham.
Wes Wilson
Những con đại bàng trên poster này rõ ràng đã đánh dấu sự trở
lại của các chi tiết uốn lượn trong phong cách Art Nouveau
Tương tự như vậy, các kiểu font cổ điển được sử dụng trong
tấm poster này là khởi đầu của kiểu chữ được tạo ra bởi nghệ sĩ Vienna
Secession Victor Moscoso
Moscoso đã thiết kế poster cũng như truyện tranh
cho các ấn phẩm như Zap, một cuốn truyện tranh mà nhiều nghệ sĩ ảo
giác cùng tham gia.
Poster này minh họa cho hai chiến lược
sáng tạo độc lập của Moscoso. Một là để tương phản màu sắc từ hai đầu đối
diện trong bảng bánh xe màu tiêu chuẩn và những giá trị tưởng đương trong màu sắc
cùng với hiệu ứng rung Op Art. Hai là làm cho loại hình này trở nên khó hiểu
để thể hiện chính xác một thiết kế thông thường hết sức khôn ngoan. Ý tưởng
là, nếu bạn không quan tâm đến việc dành thời gian để giải mã các poster thì
sau đó bạn sẽ không có được thứ bạn thực sự muốn.
Bonnie MacLean
Bonnie MacLean đã tạo nên một dấu ấn hình ảnh không thể xóa
nhòa trong một viễn cảnh thống trị của nam giới.
Los Angeles
Mặc dù đứng sau thánh địa hippy ở
Haight-Ashbury, LA vẫn tuyên bố nơi đây phần lớn là các nghệ sĩ ảo giác, những
người thường xuyên tạo sự ấn tượng mới mẻ cho nền văn hóa Bắc California của họ. Nổi
tiếng nhất là John Van Hamersveld và Rick Griffin.
John Van Hamersveld
Hippies ở Hoa Kỳ
thường ảnh hưởng phía Đông và sự thần bí của người Mỹ bản địa, trong khi đó họ
cũng áp dụng các họa tiết thiết kế từ những nền văn hóa khác nhau.
Poster này thể hiện một chiến lược ảo
giác chung, một bộ sưu tập các hình dạng màu đen và màu trắng pha trộn vô cùng
mạnh mẽ.
Rick Griffin
Rick Griffin cũng là một trong những
nghệ sĩ đóng góp và cống hiến cho "Comix" giống như bộ truyện Zap
New York
Khi một người nghĩ về nghệ thuật ảo giác, họ
sẽ nghĩ ngay đến địa điểm California trong tâm trí vì đây là nơi phát triển nghệ
thuật ảo giác. Nhưng điều đó không có nghĩa phong trào này không thành
công ở bờ biển phía Đông. Ngược lại, các nghệ sĩ ở New York đã phát triển
thẩm mỹ riêng của họ. Hai trong số họ, Seymour Chwast và Milton Glaser thậm chí
đã hợp tác để tạo ra Push Pin, một trong những cơ quan thiết kế đồ họa quan trọng
nhất của thế kỷ 20.
Seymour Chwast
Giống như các thiết kế ảo giác ở trên,
poster này mang những màu sắc tươi sáng, độ tương phản cao, và các đường con mềm
mại
Milton Glaser
Poster Bob Dylan của Milton Glaser có lẽ là sáng tạo mang
tính biểu tượng nhất trong công việc thiết kế của ông thời kỳ đầu . Trong
những năm 1970, ông đã vượt qua chính mình bằng sáng tạo mang tính biểu tượng
thiết kế "Tôi ❤ NY" vô cùng nổi tiêng
và phổ biến.
Nửa thế kỷ sau, chương trình truyền hình nổi tiếng Mad Men,
được ra đời trong năm 1960 đã mời họa sĩ thiết kế Glaser phụ trách sản xuất
nghệ thuật cho mùa thứ bảy của show.
Designs.vn