Pinhole photography (tạm dịch: ảnh chụp qua lỗ kim) sử dụng một
thiết bị ghi hình cực kì đơn giản không có ống kính gọi là pinhole camera (máy
ảnh lỗ kim). Tôi tự hỏi không có ống kính thì chụp hình sao nhỉ? Pinhole camera
hoạt động như thế nào và hiệu ứng hình ảnh ra sao?
Pinhole camera là
gì? Cấu tạo và hoạt động như thế nào?
Pinhole camera (tạm dịch: máy
ảnh lỗ kim) là một thiết bị chụp ảnh đơn giản không có ống kính, thay vào
đó, một lỗ kim với một khẩu độ nhỏ duy nhất - chính là nơi tiếp nhận hình ảnh -
được tạo ra trên một mặt của hộp kín. Ánh sáng từ cảnh vật đi qua lỗ
kim nhỏ này và hình ảnh ngược của chúng sẽ được ghi lại bởi phim nằm bên trong
máy ảnh. Pinhole camera còn được biết đến như một biến thể của camera obscura,
hay còn gọi là hộp tối, hình thức đầu tiên của máy chụp ảnh
“Hộp
tối” Camera obscura là hình thức đầu tiên của máy ảnh
Thực chất, pinhole camera chỉ bao gồm
một hộp kín được đục một lỗ rất nhỏ trên một mặt để ánh sáng lọt vào. Phía đối diện với lỗ đặt một màn hứng mờ để xem trực tiếp,
hoặc sử dụng phim hay cảm quang (CCD) để thu ảnh. Như vậy, lỗ kim trên thành
hộp (pinhole) đóng vai trò như một thấu kính máy ảnh với độ mở cực nhỏ. Thời
gian phơi sáng khá dài, khoảng từ năm giây hoặc có thể lên đến nhiều giờ, thậm
chí nhiều tháng. Nắp đậy lỗ sáng đóng vai trò như màn trập, giúp ngăn không cho
ánh sáng lọt vào thiết bị ghi nhận hình ảnh. Trong đa số trường hợp, nắp đậy
này được vận hành bằng tay vì không đòi hỏi thời gian phơi sáng quá nhanh.
Kích thước lỗ sáng quyết định tính
chất ảnh thu được. Lỗ sáng càng nhỏ, ảnh càng nét. Thậm chí, nếu thành hộp nơi
lỗ sáng đi qua càng mỏng thì ảnh sẽ có càng nhiều chi tiết (phân giải cao hơn).
Tuy nhiên, lỗ sáng quá nhỏ (cỡ micromet) sẽ khiến ảnh bị nhiễu xạ nặng nề do
giao thoa ánh sáng. Các pinhole ngày nay thường có dạng tròn hoàn hảo do được
đục bằng laser và sản xuất từ mảnh vật liệu mỏng. Một phương pháp tính
toán đường kính pinhole tối ưu đầu tiên được phát triển bởi Jozef Petzval - một
nhà toán học, nhà phát minh và nhà vật lý học nổi tiếng người Hungary. Thông
thường, "độ mở" của loại máy ảnh thô sơ này nhỏ hơn 1/100 khoảng cách
giữa lỗ và màn hứng sáng.
Công
thức tính đường kính lỗ kim của Jozef Petzval, trong đó: d là đường kính lỗ kim,
f là tiêu cự (khoảng cách từ pinhole để mặt phẳng ảnh) và λ là bước sóng của
ánh sáng.
Độ sâu trường ảnh (DOF) trong kỹ
thuật pinhole về cơ bản là vô hạn, tuy nhiên, vẫn xảy ra quang mờ trong một số
trường hợp. Độ sâu trường ảnh không phụ thuộc vào khoảng cách đối tượng,
nhưng phụ thuộc vào các yếu tố khác chẳng hạn như: khoảng cách từ khẩu độ so
với mặt phẳng phim, kích thước khẩu độ hay bước sóng của nguồn sáng. Kỹ
thuật cũng có thể tạo ra hình ảnh với trường nhìn rất rộng mà không hề xảy ra
hiện tượng méo. Tuy nhiên, bị sắc sai khá lớn. Ảnh pinhole hơi mờ và có thể bị
đen góc (vignetting). Các số f của máy ảnh có thể được tính bằng cách chia
các khoảng cách từ lỗ kim với mặt phẳng ảnh (độ dài tiêu cự) hoặc bằng đường
kính của lỗ kim. Ví dụ, một máy ảnh với 0,5 mm đường kính pinhole, và chiều dài
tiêu cự 50 mm sẽ có một số f của 50/0.5 hoặc 100 (f /100 trong ký hiệu thông
thường). Tóm lại, để thành thạo nghệ thuật tưởng chừng như thô sơ này,
người chụp phải biết nhiều về kiến thức vật lý, đặc biệt là các công thức
liên quan tới bước sóng ánh sáng và khẩu độ của thiết bị quang học.
Một chiếc máy ảnh lỗ kim: Ondu Pinhole camera Mark II
Cấu tạo của pinhole camera tương đối đơn giản, bao gồm một hộp
kín chứa phim để ghi hình và mặt trước của máy ảnh có lỗ kim nhỏ tiếp nhận ánh
sáng
Những bức ảnh được chụp bằng máy ảnh
pinhole sẽ không sắc nét và không có độ sâu như những bức ảnh chụp bằng ống
kính thông thường. Nhưng bù lại, hiệu ứng của bức ảnh sẽ rất đặc biệt. Bức ảnh
càng trở nên giá trị khi bạn chỉ muốn nhấn vào một hình ảnh nào đó, còn bối
cảnh xung quanh nó sẽ được làm mờ đi một cách hoàn toàn tự nhiên.
Với một chiếc pinhole camera, người chụp không thể trực
tiếp ngắm bức ảnh qua ống kính cũng như chọn cảnh. Có nghĩa là, ảnh chụp có thể
đẹp...cũng có thể không. Chính sự "ăn may" đó tạo ra cho nhiếp ảnh lỗ
kim một sự hấp dẫn riêng biệt, một số hình ảnh thậm chí sẽ không thể được có
được từ một ống kính thông thường.
Ảnh chụp qua lỗ kim đòi hỏi ở người
chụp lòng kiên nhẫn và sự cảm nhận tuyệt vời. Do thời gian phơi sáng đủ để ghi
lại một bức ảnh thường rất lâu, những vật thể luôn chuyển động sẽ không được
ghi lại trong bức ảnh. Ảnh cũng không thể chụp vào ban đêm. Sau khi chụp sẽ chỉ
có một tấm âm bản duy nhất, vì vậy để có thể in thành nhiều bức ảnh, cần phải
chuyển tấm âm bản đó sang định dạng kỹ thuật số và dùng kỹ thuật rửa ảnh truyền
thống. Các tính năng đặc biệt khác có thể được khai thác trên máy ảnh
pinhole như khả năng chụp hình ảnh kép bằng cách sử dụng nhiều lỗ kim hoặc khả
năng chụp ảnh ở góc độ hình trụ hoặc hình cầu bởi bề cong của mặt phẳng phim.
Hiệu ứng của ảnh chụp qua lỗ kim - pinhole photography ra
sao? Cùng chiêm ngưỡng nhé!
Chúc bạn một ngày nhiều ý tưởng sáng
tạo cùng những kiến thức mới về nghệ thuật nhiếp ảnh chụp qua lỗ kim
- Pinhole photography!