Khái niệm về Typography

Loại hình Typography xuất hiện đầu tiên vào thế kỷ XV tại Đông Âu, và thoạt đầu chúng chỉ là những con chữ bằng kim loại giúp cho công việc in ấn và người phát minh ra những con chữ đó là Johannes Gutenberg (người Đức). 

Nhưng trước đó thực chất chưa chính thức được biết đến là từ những con chữ viết tay của người Trung Hoa (khoảng thế kỉ XI ), họ là những người đã tạo ra những nét sơ khai nhất về loại hình nghệ thuật này.

Cho đến nay, Typography đã gần như ăn nhập vào tất cả các lĩnh vực và loại hình (báo chí thông tin đại chúng, các giấy tờ pháp lý, thiết kế mỹ thuật, website điện tử, v.v…) không còn chỉ riêng trong lĩnh vực in ấn như ngày xưa, và cách thức thể hiện cũng ngày càng đa dạng và phong phú.

Vậy Typography là gì, có rất nhiều định nghĩa trả lời câu hỏi này, nhưng theo mình câu trả lời dễ hiểu và đầy đủ nhất đó là, Typography là loại hình thiết kế lấy các chữ cái làm đối tượng khai thác, khiến các con chữ không chỉ là công cụ truyền đạt thông tin bình thường nữa mà con mang tinh nghệ thuật cao cùng với sự thể hiện có tính khoa học.

Các bạn viết chữ hàng ngày, cách bạn trình bày 1 bài viết đó chính là Typography, nhưng với cách thức trình bày và kĩ thuật tạo ra nó chỉ là “bản năng” tự có.

Nghệ thuật Typography với những kỹ thuật riêng của mình đã tạo ra những tác phẩm không chỉ bắt mắt mà còn tạo ra những câu truyện, những đường đi dẫn dắt người xem đi theo con đường mà tác giả đã vạch ra trong tác phẩm của mình.

Có thể nói cách thức thể hiện một tác phẩm typography vô cùng phong phú và đa dạng, với các kĩ thuật bao gồm việc sử dụng các kiểu chữ khác nhau, các cỡ chữ to nhỏ kết hợp, sự sắp xếp vị trí, màu sắc, độ tương phản của các chữ cái cùng sự kết hợp với những hình ảnh, hình học, v.v… để tạo ra một tác phẩm Typography.

Typography không gò bó trong hình thức thể hiện, đó là sự sáng tạo bằng các con chữ.

Các thuật ngữ và khái niệm trong Typography

Trước tiên chúng ta hãy phân tích cấu tạo và quy ước cơ bản nhất của một chữ cái

Điểm màu đỏ (Cap line) là đường thẳng thể hiện cho chiều cao của đỉnh cao nhất mà chữ cái có thể tạo ra, như các chữ cái (h,t,k,l,….)

Điểm màu co (Mean line) là đường thẳng ở giữa của một dòng chữ, có thể nói đó là chiều cao của các chữ bình thường như (a,e,r,o,….)

Điểm màu co (Baseline) là đường gốc, nó là đường thẳng nối các phần chân chữ định hình trên một dòng kẻ, và bất kì một chữ nào cũng nằm trên một đường gốc.

Khoảng cách giữa Mean Line và Baseline là chiều cao cơ bản của một dòng chữ hay còn gọi là x-Height.

Điểm màu co (Descent line) là điểm nối các điểm thấp nhất mà các chữ có thể tạo ra trên một dòng,có ở bộ chữ (p,g,y,…)

Điểm màu co (Serif) là chân các con chữ, mà tuỳ từng lại chữ có và loại chữ không có (vấn đề này mình sẽ giới thiệu đến các bạn kĩ hơn ở phần sau)

Điểm màu co (Descender) là phần của con chữ ở phía dưới đường baseline nó co trong các chữ như (p,g,y,q…)

Điểm màu co (Ascender) là phần của con chữ nằm ở trên đường mean line, nó có ở trong các bộ chữ như (h,l,k,…)

Điểm màu co (Spur) là một nét nhỏ đánh kết thúc của các con chữ khác nhau, bạn đừng nhầm lẫn giữa Spurvà Serif nhé, Spur nhỏ hơn và nó tạo nên một điểm nhấn riêng cho từng chữ cái.

Điểm màu co (Set Width) là chiều rộng của không gian có thể đặt một con chữ khác nhau vào.

Điểm màu co (Kerning) là khoảng cách của từng con chữ đơn lẻ với nhau.

Tổng hợp các Kerning tạo nên một khoảng cách trung bình giữa các đối tượng chữ cái trong một dòng gọi là Tracking. Bạn phải phân biệt rõ Kerning và Tracking, một cái quy định khoảng cách của từng con chữ đôi một, một cái quy định tổng thể cả dòng chữ.

Còn Leadinh quy định khoảng cách giữa các dòng chữ. Khoảng cách giữa Cap line và Descent Line là Body size.

Typeface và Font

Mọi người thường nhầm lẫn giữa 2 khái niệm này, và vô tình thường dùng từ không đúng cho chúng.

Typeface là một hệ thống bao gồm các kiểu chữ, và mỗi một kiểu chữ khác nhau là một typeface riêng biệt. Ví dụ như Arial là một kiểu chữ, Gill Sans là một kiểu chữ, Adobe Caslon Pro là một kiểu chữ v.v…

Bạn phải phân biệt được sự khác nhau cơ bản của các kiểu chữ, đó là điều tối thiểu và cốt lõi để tạo nên một tác phẩm typography đẹp. Đôi khi có 2 hay nhiều kiểu chữ, bạn chỉ nhìn lướt qua và thấy dường như thấy chúng không hề khác nhau.

Nhưng đảm bảo với bạn rằng không có 2 typeface được lưu hành chính thức mà giống nhau. Khi gặp trường hợp như vậy, việc đầu tiên bạn làm đó là hãy viết 2 chữ cái giống nhau của 2 kiểu chữ cái đó với size lớn lên xem để so sánh, và bạn sẽ có câu trả lời.

Không có một loại chữ nào là không thể sử dụng, tất cả chúng đều có cách dùng và giá trị khác nhau. 

Mỗi người sẽ có một vài kiểu chữ yêu thích riêng của mình và bạn có thể sử dụng chúng một cách thành thạo. Mình không khuyên các bạn sử dụng nhiều kiểu chữ trong tác phẩm của mình, nếu dùng nhiều kiểu chữ để tạo nên một tác phẩm đẹp thì thật là tuyệt, nhưng nếu không được thì tác phẩm của bạn sẽ trở thành một kho chữ lộn xộn

Việc sử dụng và kết hợp các con chữ khác nhau thành thạo là rất khó khăn và nó đòi hỏi tốn rất nhiều thời gian để nghiên cứu và làm quen với 1 loại typeface. Vậy việc đầu tiên mình khuyên các bạn làm đó là hãy sử dụng các typeface mà các bạn thích, quen, đã sử dụng nhiều lần. Chúng ta cần chất lượng hơn số lượng.

Các bạn đã hiểu thế nào là typeface, chúng ta tiếp tục tìm hiểu về Font.

Font – một tự quá quen thuộc với các bạn phải không? Vậy font là gì? Mình tin chắc có một số bạn trả lời như định nghĩa về typeface. Nhưng mình xin nói rằng font không phải như thế.

Font là một miêu tả cho typeface, như vậy nghĩa là sao? Chúng ta có thể lấy ví dụ cho dễ hiểu đó là Arial cỡ chữ 9pt là một font, Arial cỡ 12pt là một font, Arial in nghiêng (Arial Italic) là một font, v.v. Mỗi sự thay đổi dù là nhỏ của typeface là một font khác nhau.

Có rất nhiều kiểu chữ, nhưng chúng chỉ được chia ra thành 5 nhóm chính đó là : Serif, San Serif, Monoface, Script, Fantasy Decoration.

Serif là loại chữ có chân (Cambria, Adobe Caslon Pro…), ví dụ như các kiểu chữ dưới đây

San Serif là loại chữ không chân. (arial, walkway…)

Monospace: là loại chữ mà độ rộng của các con chữ là bằng nhau, nhìn chúng ta thường có cảm giác tròn và đều (monospace, lucida… )

Script: là dạng chữ như chữ được viết tay (Script, Palace Script … )

Fantasy Decoration: là loại chữ có hình thù đặc biệt, thường là các hình dạng như đồ vật, con người, hoa văn, nhân vật hoạt hình ,v.v.. (windesign… )